حساب امین یا حساب امانی یکی از راه حل هایی است که برای مسائلی که ممکن است در حین معامله رخ دهد ارائه شده است.در دنیای امروز به دلیل پیچیدگی معاملات و چالش هایی که ممکن است پیش بیاید روند معامله کردن مانند سابق نیست.
در گذشته معاملات به این صورت بود که اگر کسی میخواست کالایی را بخرد آن را با کالای دیگر که نیاز داشت تعویض میکرد و دیگر نیازی به حساب امین نبود اما به مرور زمان پیدا کردن کسی که کالای مورد نیاز ما را داشته باشد و به کالایی که ما ارائه می دهیم نیاز داشته باشد سخت شد و از این طریق پول اختراع شد که معاملات را راحت تر از قبل کرد.
در ادامه چالش هایی جدیدتری نیز به وجود آمد که باعث شد تا شکل معاملات تغییر کند. یکی از چالش ها این بود که برای مثال اگر کسی پول نقدی به شخصی میداد و می خواست کالا دریافت کند؛ شخص مورد نظر باید این اطمینان و اعتبار را به وجود می آورد تا کالا در زمان مشخص و با کیفیتی که از قبل معلوم شده به دست خریدار برسد.
بدون وجود حساب امانی(حساب امین)در خیلی از مواقع شخصی که کالا را خریداری می کرد آن را سر وقت تحویل نمیگرفت و یا این که کیفیتی که مد نظرش بود را دریافت نمی کرد در برخی از موارد هم برعکس این اتفاق می افتد برای مثال شخصی کالا را سر وقت تحویل می داد اما پول را به موقع دریافت نمی کرد و یا حتی اصلا وجهی دریافت نمیکرد.
برای جلوگیری از این گونه کلاهبرداریها، اهالی بازار به این فکر افتادند که شخص امینی (حساب امانی یا حساب امین) که طرفین معامله به صداقت و درستکاری آن شخص اعتماد دارند بیابند.
این شخص به عنوان یک شخص ثالث بر اجرا این معاملات نظارت میکرد به این صورت که کالا به شخص سوم تحویل داده میشد و همچنین پول نیز به او واگذار میشد و بعد از تحویل کالا و پرداخت پول آن شخص کالا و پول را به صاحبان تحویل میداد. در واقع این شخص سوم ضامن نقدشوندگی است.در ایران سامانه معاملات امن ایران یا سما این خدمات را ارائه میدهد
کاربردهای حساب امین یا حساب امانی چیست؟
در معاملات روز دنیا و هر چقدر که میزان پولی که قرار است پرداخت شود بزرگتر باشد نیاز به یک حساب امانی بیشتر احساس میشود.
یکی از مواردی که از حساب های امانی استفاده میشود در بورس کالا ست. اگر از قبل تجربه معامله گری در بازار های آتی را داشته باشید کاملا با این موضوع آشنا هستید. در این گونه معاملات، شما کالایی را خریداری می کنید.
برای مثال در بازار آتی ایران می توانید زعفران خریداری کنید و چون ماهیت این بازار به صورت اهرمی است در نتیجه شما میتوانید بیشتر از پولی که در اختیار دارید کالا خریداری کنید مثلا اگر اهرم این بازار ۴ باشد شما می توانید با ده میلیون تومان به اندازه ۴۰ میلیون تومان خرید انجام دهید. اما برای اینکه بورس کالا مطمئن شود که شما به تعهدات خود در برابر ضررهای احتمالی متعهد هستید، مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد بانک واسط(حساب امین) قرار میدهد.
این بانک همان نقش شخص سوم (حساب امین) را برعهده میگیرد و ضامن نقد شوندگی است. شما مبلغی را نزد بانک می گذارید اگر معاملات شما منجر به سود شد بانک این مبلغ را به حساب شما واریز میکند و اگر منتهی به ضرر شد از حساب شما برداشت میکند و به حساب بورس کالا واریز میکند.
بطور کلی در بورس کالای ایران شما بعد از خرید کالا وجهی را به عنوان وجه تضمین در بانک قرار میدهید. این بانک نقش واسط بین شما و سازمان بورس است. در صورتی که معاملات شما به سود منجر شود بانک این مبلغ را به حساب شما واریز میکند و اگر ضرر کردید از حساب شما بر خواهد داشت. حسابی که به عنوان ضمانت باز میکنید با حساب های معمولی متفاوت است و محدودیت برای برداشت های شما دارد و اگر پولی را به عنوان وجه تضمین قرار دادید نمی توانید آن را برداشت کنید حتی اگر در حساب شما وجود داشته باشد.
حساب امین در پروژه های ساخت و ساز
مورد دیگری که از این حساب ها استفاده میشود در پروژه های ساختمان سازی است. در نظر بگیرید که شخصی می خواهد یک واحد مسکونی بزرگ احداث کند. این شخص به مواد اولیه برای ساخت این بنا نیاز دارد همچنین به دلیل نوسانات ارزی داخل کشور مهلت تحویل کالای مورد نظر برای او بسیار مهم است چون هر یک ماهی که از کار ساخت و ساز عقب باشد ممکن است باعث شود تا اون چندین برابر بیشتر هزینه کند.
به خاطر این موضوع اگر این شخص به آهن نیاز داشته باشد می تواند این پول را به شخص سومی که هم مورد اعتماد او و هم مورد اعتماد فروشنده باشد واگذار کند. فروشنده در زمان مقرر موظف است که کالا را تحویل دهد و اگر این اتفاق نیفتد ملزم به پرداخت جریمه است که این جریمه نیز در بندهای قرارداد از پیش ذکر شده است.
حساب امین باعث افزایش اعتبار میشود
حساب امانی بیت کوین
یکی دیگر از موارد استفاده از Account Escrow در دنیای ارز دیجیتال است. برای مثال اگر بخواهید بیت کوین خریداری کنید در برخی از کیف پول ها این امکان را دارید که از این نوع حساب ها استفاده کنید. قراردادهای هوشمندی وجود دارند که شما می توانید مقدار بیت کوین مورد نظر برای انتقال را به صورت موقت به شخص سومی که در اینجا نوعی الگوریتم بلاکچین است واگذار کنید و بعد از دریافت پول خود آن میزان بیت کوین که قصد فروش آن را داشته اید به حساب شخص مورد نظر انتقال داده میشود.
در این نوع سرویس ها به این علت که شخص واسطه یا همان شخص ثالث شبکه بلاچین است امکان دخل و تصرف در آن وجود ندارد. همچنین وجود شبکه بلاکچین سبب کاهش هزینه ها نیز می گردد به این علت که دیگر نیاز به شخص حقیقی یا وکیل وجود ندارد.
اگر حساب امانی وجود نداشته باشد چه میشود؟
همانطور که توضیح داده شد اگر حساب امانی وجود نداشته باشد ممکن است طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکنند. این عدم تعهد میتواند هم از طرف خریدار و هم از طرف فروشنده باشد. شخص خریدار ممکن است وجه مورد نظر را پرداخت نکند یا دست کم به موقع این کار را انجام ندهد و شخص فروشنده هم ممکن است کلا را تحویل ندهد یا کیفیتی که مورد نظر بود را ارائه نکند و یا این که در زمانی که مشخص شده است این اتفاق نیفتد.
مزایای حساب امانی چیست؟
بزرگترین مزیت حساب امانی این است که باعث افزایش اعتماد بین خریدار و فروشنده می شود. این اعتماد سبب خواهد شد تا تولید نیز رشد پیدا کند چون افراد سرمایه دار تمایل بیشتری پیدا می کنند تا کار تازه ای راه بیاندازند کسب درآمد کنند.
یکی دیگر از مزایای این گونه حساب ها سهولت در نقدشوندگی است. وقتی شما وجه نقد را نزد شخص سومی قرار میدهید به راحتی و در سریعترین زمان ممکن قادر خواهید بود تا آن را تبدیل به وجه نقد کنید.
آینده حساب های امانی چه خواهد بود؟
با توجه به رشد روزافزون معاملات تجاری در دنیا و نیاز به این گونه حساب ها از قبل بیشتر احساس می شود اما در آینده این گونه حساب ها از حالت سنتی خود خارج می شوند و دیگر اشخاص نقش واسطه را بازی نمیکنند. این کار به بانکها و موسسات مالی و اعتباری سپرده خواهد شد. همچنین با پیشرفت بلاک چین به نظر میرسد در آینده ای دورتر حتی نقش بانک و موسسات نیز کمرنگ تر شود و الگوریتم ها در بلاکچین نقش واسط را بازی کنند.
دو نکته مهم در قرارداد های حساب امانی که باید حتما رعایت شوند
در قراردادهایی که در حساب امانی(حساب امین)نوشته میشود دو نکته بسیار حائز اهمیت است که اگر رعایت نکنید باعث ایجاد اختلاف و یا کلاهبرداری در آینده خواهد شد.
نکته اول زمان انجام پروژه و یا تحویل کالاست. در خیلی از اوقات کارفرماها برای آنکه در هزینه صرفه جویی شود نیاز دارند تا کار در سریع ترین زمان ممکن صورت گیرد. فرض کنید شخصی مبلغ زیادی را برای ساختمان سازی سرمایه گذاری کرده است مسلما هر روزی که پروژه این شخص دیرتر به اتمام برسد خواب پول او بیشتر خواهد شد و دیرتری به سود خواهد رسید. نکته دیگر این که میتوانید در متن قرارداد ذکر کنید اگر در مهلت مقرر کالا را تحویل نگرفتید به ازای هر روز دیرکرد مقداری جریمه در نظر بگیرید.
نکته دومی که از اهمیت بالایی برخوردار است این است که جنس کالا و یا کیفیت خدماتی که مدنظر شماست را دقیقا و به صورت کاملا واضح در متن قرارداد ذکر کنید چرا که ممکن است شخص فروشنده در زمان تحویل کالا جنس مورد نظر شما را تحویل ندهد و در این صورت متضرر خواهید شد.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد حساب های امانی(حساب امین) یا Escrow Account صحبت کردیم. برای این که معاملاتی که انجام میشود به صورت مطمئن انجام شوند نیاز است تا شخص سومی وجود داشته باشد تا مبلغ موقتا به حساب فرد سوم واریز شود. این شخص می تواند یک فرد حقیقی باشد و یا یک شخص حقوقی نظیر بانک ها و موسسات مالی و اعتباری.
معروفترین شرکتی که در دنیا این خدمات را ارئه میدهد Escrow می باشد و در ایران سما (سامانه معاملات امن ایران) این مسئولیت را به عهده دارد و می تواند به عنوان شخص سوم و حکم معامله در معاملات شما وارد شود و باعث کاهش رسیک های معامله شود برای این کار فقط کافیست که معامله خود را در بستر این سامانه انجام دهید.
