امضای سنتی که اغلب ما با آن آشنایی داریم شامل نام و نام خانوادگی یا طراحی منحصربه فرد است که به منظور تایید هویت شخص و بیان رضایت در امور حقوقی و قراردادی به کار می‌رود. امضای الکترونیکی نیز به همین منظور در دنیای الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و کارکرد آن مانند امضای دستی و اثر انگشت است ولی با مفهومی دقیق‌تر و امن‌تر در دنیای الکترونیک عمل می‌کند. با مطالعه این مطلب از مجله سما می‌توانید با امضای الکترونیکی، کاربرد و انواع آن بیشتر آشنا شوید.
امضای الکترونیکی به معنای تایید یا ارائه پذیرش الکترونیکی اطلاعات یا اسنادی است که با استفاده از رمزنگاری امنیتی در اینترنت و تکنولوژی‌های دیجیتال، از طریق فرایندهای مشخصی به افراد اجازه می‌دهد تا به صورت الکترونیکی برای نشان دادن رضایت یا قبول مسئولیت در یک معامله، امضا کنند. این امضامعمولا برای افزایش سرعت و کارایی در معاملات تجاری، حقوقی و مالی استفاده می‌شود.
امضای الکترونیکی چه تفاوتی با امضای دستی دارد؟
تفاوت اصلی بین امضای دستی و امضای الکترونیکی در روش انجام امضاست. در امضای دستی، فرد امضا کننده با دست خود نام خود را بر روی سندی که نیاز به امضای او دارد، می‌نویسد. در حالیکه در امضای الکترونیکی، فرد امضا کننده با استفاده از یک رایانه یا دستگاه تلفن همراه، امضای خود را روی سند الکترونیکی انجام می دهد.
در امضای دستی، امضا کننده نیاز به فضای فیزیکی برای امضا کردن دارد، در حالی که در امضای دیجیتال، امضا کننده می‌تواند از هر جایی که دسترسی به اینترنت داشته باشد، امضای خود را بر روی سند الکترونیکی قرار دهد. همچنین، قابلیت تغییر ناشی از خطای انسانی به راحتی اصلاح می‌شود، در حالی که در امضای دستی، اصلاح امضا ممکن است به دلیل تخریب سند و یا غیرقابل بازگشت بودن تغییرات، سخت باشد.
لازم به ذکر است که در برخی موارد، امضای دستی به دلیل نیاز به اصالت فیزیکی سند، هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد، اما امضای الکترونیکی نیز به دلیل سهولت و کارآیی بیشتر، در بسیاری از موارد به جای امضای دستی مورد استفاده قرار می گیرد.
امضای الکترونیکی چه انواعی دارد؟
از انواع امضای الکترونیکی برای تضمین امنیت و اعتبار در فرآیندهای الکترونیکی استفاده می شود، این انواع عبارتند از:
- امضای الکترونیکی ساده (Plain Digital Signature): در این روش، فرد امضا کننده از طریق یک رایانه یا دستگاه تلفن همراه، نام خود را با استفاده از یک نرم‌افزار یا اپلیکیشن مناسب و با استفاده از وسیله‌ای مانند موس، تاچ‌پد، قلم یا صفحه نمایش تلفن همراه، وارد می‌کند.
- امضای الکترونیکی پیشرفته (Advanced Digital Signature): این نوع امضا بیشتر در مواردی که به امضای قانونی و حقوقی نیاز است، استفاده می‌شود. در این روش، امضا کننده با استفاده از یک دستگاه تخصصی و با استفاده از یک کارت هوشمند یا تراشه‌ی امنیتی، امضای خود را روی سند الکترونیکی قرار می‌دهد. امضای پیشرفته با استاندارد‌های امنیتی و قانونی از جمله eIDAS سازگار است.
- امضای الکترونیکی بیومتریک: در این روش، برای امضا کردن از اطلاعات شناسایی بیومتریکی مانند اثر انگشت، صورت، چشم و … استفاده می‌شود و برای امنیت بیشتر و جلوگیری از تقلب و سوء استفاده در مواردی که نیاز به تایید هویت فردی است، مناسب است.
مزایای استفاده از امضای الکترونیکی چیست؟
- افزایش سرعت و کارایی در معاملات تجاری، حقوقی و مالی.
- کاهش هزینه‌های مربوط به چاپ، توزیع و نگهداری سندهای فیزیکی.
- ارتقاء امنیت اطلاعات و جلوگیری از تقلب در امضای سندها.
- قابلیت دسترسی به سندهای الکترونیکی به صورت آنی.
- حفظ محرمانگی و حریم شخصی افراد در انجام معاملات.
- تسهیل در انجام معاملات با افراد مختلف از سراسر جهان.
- امکان استفاده از امضای الکترونیکی در مواردی که نیاز به امضای چندین فرد در یک سند وجود دارد، مانند قراردادهای گروهی و مشارکتی.
- حفظ محیط زیست با کاهش مصرف کاغذ و مواد چاپی در امضای سند.
چگونه می‌توانیم امضای الکترونیکی داشته باشیم؟
برای داشتن امضای الکترونیکی، باید به یک سرویس دهنده امضای الکترونیکی معتبر مراجعه کنید. این سرویس دهندگان امنیت بالایی برای ارائه خدماتشان فراهم می‌کنند و با استفاده از آن‌ها، می‌توانید به صورت آنی و باامنیت بالا امضای الکترونیکی خود را ایجاد کنید. برخی از ارائه دهندگان خدمات امضای الکترونیکی در ایران عبارتند از:
برای داشتن امضای الکترونیکی، به احراز هویت و تایید آن نیازدارید. مدارک مورد نیاز ثبت نام به صورت غیر حضوری به شرح زیر است:
- داشتن سیم کارت یکی از اپراتورهای تلفن همراه به نام خود (چنانچه سیم کارتی به نام خود ندارید، برای درخواست گواهی الکترونیکی به صورت حضوری اقدام کنید.)
- کد پستی محل سکونت (کد پستی ۱۰ رقمی با قبض تلفن ثابت)
- تلفن ثابت
- آدرس ایمیل
- اسکن مدارک شامل کارت ملی
پس از تایید هویت، شما می توانید امضای الکترونیکی خود را بسازید و از آن در معاملات خود استفاده کنید.
گواهی امضای الکترونیکی چیست؟
گواهی امضای الکترونیکی (Digital Signature Certificate)، یک گواهی دیجیتالی است که برای تایید هویت و اعتبار امضا کننده در فرآیند امضای الکترونیکی استفاده می‌شود. این گواهی بر اساس الگوریتم‌های رمزنگاری ایجاد می‌شود و شامل اطلاعات مانند نام، آدرس، شماره شناسنامه و دیگر مشخصات امضا کننده است.
با استفاده از این گواهی، می‌توان امضای خود را بر روی اسناد الکترونیکی، مانند قراردادها، اظهارنام‌ها، پرونده‌های پزشکی، اسناد دولتی و … ثبت کرد. این امضاها به صورت قانونی معتبر هستند و مانند امضای دستی به حساب می‌آیند. برای دریافت گواهی امضا می‌توانید به مرکز صدور گواهینامه الکترونیکی میانی عام قسمت دریافت گواهی امضای دیجیتال مراجعه کنید.
در پایان باید گفت امضای الکترونیکی به عنوان یکی از تکنولوژی‌های روز دنیا به منظور تسهیل در امور امضا و تایید صحت سند و مدارک مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این فناوری باعث صرفه جویی در زمان و هزینه، افزایش امنیت و اطمینان در انجام تراکنش‌های الکترونیکی و همچنین کاهش نیاز به حضور فیزیکی در مکان‌های مختلف می‌شود. با توجه به اهمیت و کاربرد امضای دیجیتال، بهبود و توسعه‌ی روش‌های امنیتی آن و همچنین ترویج استفاده از آن در ایران و سایر کشورها به عنوان یکی از نیازمندی‌های حاضر در دنیای دیجیتال، لازم و ضروری است. برای آشنایی بیشتر با روش‌های امن تجارت در دنیای دیجیتال می‌توانید به وبسایت سما مراجعه کنید